Crynodeb
Comisynwyd Iâs gan bartneriaeth rhwng Prifysgolion Aberystwyth, Bangor ac Abertawe. Eu bwriad oedd gweithio gyda myfyrwyr, gweithwyr creadigol llawrydd, academyddion a grwpiau cymunedol ledled Cymru gyda’r prif nod o fynd i’r afael â byw gyda sgil-effeithiau cyfnod Covid. Enw’u prosiect oedd Cartref a Chynefin/Home and Hinterland.
Mae Iâs yn esiampl o’m gwaith perfformiadol gyda phobl na sydd yn broffesiynol ac mae’r darn yn un o chwech ar safleoedd arbennig yr wyf wedi eu cynhyrchu ers 2016.
Ac roedd gan Iâs bedwar ar ddeg o safleoedd arbennig. Rhodiodd fan hufen iâ ar hyd yr A487 a ffyrdd bychain Ceredigion. Mae gan bob fan hufen iâ ei rownd ac fe gyrchodd hon lefydd oedd ag emyn-dôn wedi ei henwi ar eu hôl. Cychwynodd am 09.30am ar Fawrth 5ed a chyrraedd pen y daith ddeuddeg awr yn ddiweddarach. Llwybrwyd o Lanbedr trwy Gastell Newydd Emlyn, Capel Tygwydd, Llangoedmor, Penparc, Blaencefn, Blaenannerch, Cei Newydd, Llwyncelyn, Pennant, Llanrhystud, Llanbadarn, Gogerddan ac Aberystwyth. Canwyd yr emyn-dôn briodol ym mhob lle gan gorau, partïon ac unigolion. Felly, fe safodd parti Llanrhystud wrth ymyl y safle bws ger y maes parco yn y pentref i ganu Llanrhystud a’r machlud yn wenfflam; a daeth côr ABC at brom Traeth y De yn Aberystwyth ar ben y daith i ganu un o’r mawrion, Aberystwyth. Y fan oedd yn chwarae’r gyfeiliant i bob un a’i sŵn yn union fel mae sain clychau fan hufen iâ draddodiadol. Wedi’r canu roedd y cantorion yn cael hufen iâ am ddim. Nodwedd Iâs oedd adnabod ardal drwy ei cherddoriaeth a rhoi cyfle i’r doniau lleol i’w pherfformio.
Hoffwn ail-godi’r prosiect hwn y flwyddyn nesaf ar gyfer yr Eisteddfod Genedlaethol yn Wrecsam. Gobeithiaf y gallai naill ai Theatr Genedlaethol Cymru neu’r Eisteddfod ei hun ei gynhyrchu. Mae yna nifer o emyn-donau wedi dod i’r amlwg, a’r mwyaf ddirdynnol ohonynt yw Gresford sydd wedi ei henwi ar ôl pentref Gresford lle roedd yna bwll glo cyfagos. Fan hyn bu un o drychinebau pennaf y diwydiant glo pan lladdwydd 261 mewn ffrwydriad dan ddaear ar Fedi’r 22ain ym 1934.
Mae Iâs yn esiampl o’m gwaith perfformiadol gyda phobl na sydd yn broffesiynol ac mae’r darn yn un o chwech ar safleoedd arbennig yr wyf wedi eu cynhyrchu ers 2016.
Ac roedd gan Iâs bedwar ar ddeg o safleoedd arbennig. Rhodiodd fan hufen iâ ar hyd yr A487 a ffyrdd bychain Ceredigion. Mae gan bob fan hufen iâ ei rownd ac fe gyrchodd hon lefydd oedd ag emyn-dôn wedi ei henwi ar eu hôl. Cychwynodd am 09.30am ar Fawrth 5ed a chyrraedd pen y daith ddeuddeg awr yn ddiweddarach. Llwybrwyd o Lanbedr trwy Gastell Newydd Emlyn, Capel Tygwydd, Llangoedmor, Penparc, Blaencefn, Blaenannerch, Cei Newydd, Llwyncelyn, Pennant, Llanrhystud, Llanbadarn, Gogerddan ac Aberystwyth. Canwyd yr emyn-dôn briodol ym mhob lle gan gorau, partïon ac unigolion. Felly, fe safodd parti Llanrhystud wrth ymyl y safle bws ger y maes parco yn y pentref i ganu Llanrhystud a’r machlud yn wenfflam; a daeth côr ABC at brom Traeth y De yn Aberystwyth ar ben y daith i ganu un o’r mawrion, Aberystwyth. Y fan oedd yn chwarae’r gyfeiliant i bob un a’i sŵn yn union fel mae sain clychau fan hufen iâ draddodiadol. Wedi’r canu roedd y cantorion yn cael hufen iâ am ddim. Nodwedd Iâs oedd adnabod ardal drwy ei cherddoriaeth a rhoi cyfle i’r doniau lleol i’w pherfformio.
Hoffwn ail-godi’r prosiect hwn y flwyddyn nesaf ar gyfer yr Eisteddfod Genedlaethol yn Wrecsam. Gobeithiaf y gallai naill ai Theatr Genedlaethol Cymru neu’r Eisteddfod ei hun ei gynhyrchu. Mae yna nifer o emyn-donau wedi dod i’r amlwg, a’r mwyaf ddirdynnol ohonynt yw Gresford sydd wedi ei henwi ar ôl pentref Gresford lle roedd yna bwll glo cyfagos. Fan hyn bu un o drychinebau pennaf y diwydiant glo pan lladdwydd 261 mewn ffrwydriad dan ddaear ar Fedi’r 22ain ym 1934.
| Cyfieithiad o deitl y cyfraniad | Thill/Shiver: a cold and thrilling shiver |
|---|---|
| Iaith wreiddiol | Cymraeg |
| Cyhoeddwr | Culture Colony Ltd |
| Cyfrwng allbwn | Ar-lein |
| Statws | Cyhoeddwyd - 05 Maw 2022 |